کاربرد جوش شیرین در جیره دام :
گاوهای شیری و پرواری:
- کمک در رفع عارضه اسیدوز متابولیک
- کمک به مشکات ناشی از تغییرات جیره غذایی
- بالانس و تنظیم جیره غذایی دامی برای تغییرات فصلی
- بهبود مصرف غذا در دوره پس از زائیدن
- بهبود کیفی و کمی شیر تولیدی
- کمک به هضم غذا، بهبود ضریب تعدیل و افزایش رشد
- کمک به درمان نفخ در دام
کاربرد جوش شیرین در جیره طیور:
طیور گوشتی:
- کاهش تاثیر استرس گرمایی
- پیشگیری از بیماری آستیدر طیور
- بهبود رشد و افزایش ضریب تعدیل
- بهبود کیفیت بستر
- بهبود اثر بعضی از داروهای ضد کوکسیدیوزی(باعث اثربخشی داروها)
طیور تخم گذار:
- کاهش اثرات منفی استری گرمائی
- بهبود کیفیت و تولید و افزایش ضخامت پوسته تخم مرغ
پخت و پز
سدیم بی کربنات در صنایع غذایی مصارف گوناگونی دارد، اصلی‌ترین مصرف جوش شیرین در پخت و پز به عنوان عامل ورآورنده یا برآورنده است. عامل ورآورنده به عاملی گفته میشود که باعث وارد شدن حباب‌های گاز به درون خمیر و ور آمدن خمیر میشود. زمانی که جوش شیرین با اسیدها واکنش میدهد،کربن دی اکسیدآزاد میشود. این آزادسازی گاز موجب افزایش حجم به علاوه ساختار و بافت خاص خمیرهای پنکیک، کیک، نان و دیگر خوراکی‌های پختنی و سرخ کردنی میشود
جوش شیرین برای سوخاری کردن یا پوشاندن خوراکی‌ها با نان خرد شده، به ویژه در غذاهای سوخاری، استفاده میشود تا غذا تردتر شود. کار دیگری که سدیم بی کربنات در اینجا میکند این است که فضاهایی برای عبور بخار ایجاد میکند تا پودر سوخاری روی غذا بماند و پخش نشود.
کنترل آفات
سدیم بی کربنات برای کنترل رشد قارچ‌ها موثر است و از سوی سازمان محافظت از محیط زیست آمریکا به عنوان یک ضدآفت زیستی شناخته میشود.
افزایش pH
جوش شیرین را می‌توان به آب استخرها، حوض‌ها و حوزچه‌ها اضافه کرد تا pH آب افزایش یافته و قلیایی‌تر شود.
ضد عفونی کننده‌ی ملایم
جوش شیرین در صنایع آرایشی بهداشتی خاصیت ضدعفونی کننده ملایم و ضعیفی دارد که می‌تواند در نابودسازی برخی قارچ‌ها موثر واقع شود. چون سدیم بی کربنات بوی کهنگی را جذب میکند، توسط فروشندگان کتاب‌های دسته دوم برای زدودن بوی بد کتاب‌ها استفاده میشود.
کپسول‌های آتش‌نشانی
از سدیم بی کربنات می‌توان برای خاموش کردن آتش‌های کوچک ناشی از روغن یا جریان الکتریکی استفاده کرد. حرارات ناشی از آتش باعث تجزیه‌ی حرارتی ماده و آزاد شدن دی اکسید کربن میشود. با این حال، نباید برای خاموش کردن آتش سرخ‌کن‌های عمیق استفاده شود چرا که گاز تولید شده می‌تواند باعث پرتاب شدن ذرات روغن داغ به اطراف گردد.
سدیم بی کربنات در کپسول‌های آتش‌نشانی پودر خشک BC جایگزینی برایدی آمونیوم فسفاتاست که خاصیت خورندگی دارد و در کپسول‌های ABC استفاده میشود. خاصیت قلیایی ذاتی این ماده باعث شده تا در کنار PKP تنها مواد شیمیایی خشکی باشند که در سیستم‌های خاموش‌کننده‌ی آتش در آشپزخانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. چون جوش شیرین می‌تواند به عنوان یک قلیا عمل کند، خاصیت صابونی‌سازی ملایمی روی روغن داغ داشته که باعث تشکیل یک فوم صابونی خفه کننده میشود.
سلامت و درمان
جوش شیرین در صنایع دارویی و پزشکی نیز کاربرد فراوان دارد، ترکیب جوش شیرین و آب را می‌توان به عنوان ضد اسید برای مشکلات معده و سوزش سر معده مصرف کرد. ترکیب سدیم بی کربنات و پلی اتیلن گلیکول به صورت محلول در آب در آماده‌سازی بیمار برای پمپ معده و به عنوان یک ملین پیش از عمل جراحی دستگاه گوارش و اندوسکوپی به صورت خوراکی تجویز میشود
. تزریق وریدی محلول آبی سدیم بی کربنات برای درمان اسیدوز (اسیدی شدن خون)، درمان کمبود سدیم یا کمبود بی کربنات خون انجام میشود. در موارد اسیدوز تنفسی، سدیم بی کربنات تزریق شده، تعادل سیستم بافری کربنیک اسید/بی کربنات را به سمت راست می‌برد و به این ترتیب pH خون افزایش می‌یابد. به همین جهت در حین احیای قلبی ریوی تحت نظر پزشک استفاده میشود. مورد مصرف بی کربنات سدیم تنها برای زمانی است که pH خون تا حد زیادی (کمتر از ۷) پایین باشد.
از یون بی کربنات برای درمان هایپرکالمی (افزایش سطح پتاسیم خون) استفاده میشود. چون سدیم بی کربنات می‌تواند باعث آلکالوز (قلیایی شدن خون) شود، گاهی برای درمان اوردوز با آسپرین مورد استفاده قرار میگیرد. آسپرین برای جذب شدن به محیط اسیدی نیاز دارد و در محیط‌های بازی جذب نمی‌شود.
از جوش شیرین برای درمان اوردوز داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای نیز استفاده شده است. ترکیب جوش شیرین به نسبت سه به یک با آب، جهت کاهش درد گازگرفتگی و نیش برخی حشرات و همچنین کاهش ورم آن مصرف میشود. گاهی به مواد بی حسی موضعی جوش شیرین اضافه میشود تا اثر دارو سریع‌تر اعمال شود و همچنین تزریق بی‌حسی درد کمتری داشته باشد.
محلولهای سدیم بی کربنات و دیگر مواد ضد اسید معده توسط معترضین خیابانی تهیه و برای خنثی‌سازی اثرات گاز اشک آور استفاده میشود. جوش شیرین به همراه یک اسید ضعیف مانندتارتاریک اسیدبه عنوان حامل در قرص‌های جوشان استفاده می‌شوند. وقتی این قرص‌ها درون آب قرار می‌گیرند، کربنات به صورت گاز کربن دی اکسید محیط واکنش را ترک میکند. دارو و نمک باقی مانده از واکنش نیز در آب حل می‌شوند
استفاده‌های دیگر:
- مطالعات نشان داده‌اند که خمیر دندان‌های حاوی جوش شیرین، خاصیت سفید کنندگی بیشتری دارند.
- در ساخت دهان‌شویه، دئودرانت‌های خشک و تر، تولید سرم‌های شست‌وشو و درمان پلک آماس استفاده میشود.
.
عامل تمیزکننده
ساب‌پاشی ملایمی به کمک جوش شیرین انجام میشود که «سودا زنی یا Sodablasting» نام دارد. در این فرآیند ذرات جوش شیرین به کمک هوای فشرده روی سطوح پاشیده میشود. این روش ساب‌پاشی از روش شن‌زنی ضعیف‌تر است و می‌توان برای تمیز کردن انواع چوب، خودرو، قایق و لوازم فرآوری مواد غذایی استفاده کرد.
جوش شیرین به عنوان جایگزینی برای نرم کننده لباس، از بین برنده بوی البسه، پاک کننده‌ی لکه‌های چای و قهوه و … استفاده میشود.
صنعت چرم و دباغی
بی کربنات سدیمدر صنعت دباغی نیز استفاده میشود. دباغی باعث ایمن سازی پوست حیوانی در برابر باکتریها میشود، و دمای انقباض را افزایش میدهد و از کنار هم قرار گرفتن فیبرهای کلاژن در طی خشک کردن جلوگیری میکند. وقتی چرم بابیکربنات سدیمفراروی میشود، باعث متخلل شدن، نرم شدن و انعطاف پذیر شدن چرم میشود.بیکربنات سدیمباعث افزایش خاصیت قلیایی محلولهای سولفات کروم میشود تا از اتصال کروم با کلاژن چربی پوست جلوگیری کند. این واکنش فیبرهای کلاژن مخفی حیوان را تثبیت میکند به طوری که از تخریب آنها جلوگیری میکند. صنعت دباغی نیزبیکربنات سدیمرا بعنوان یک عامل خنثی کننده مواد رنگرزی در فرایند رنگ استفاده میکند.
تصفیه آب و کاهش آلودگیها
بیکربنات سدیمبه راحتی برای کنترل بیولوژیک فاضلاب مورد استفاده قرار میگیرد، این ترکیب اساساً اکسیژن زیستی را کنترل میکند و بوها را کنترل میکند. همچنین جمع کننده بسیار موثر دی اکسید گوگرد است، از این رو در سولفوریزاسیون گاز دودکش (یک روش برای کاهش گازهای صنعتی که در اتمسفر آزاد میشود) استفاده میشود. با توجه حلالیت و خواص pH، خاکستر سودا وبیکربنات سدیمبرای درمان روند صنعتی و آب آشامیدنی استفاده میشود. خاکستر سودا برای ساخت مواد شیمیایی نرم کننده آب استفاده میشود. همچنین بیکربناتها را در آب سخت به رسوبات تبدیل میکند و اسیدها را در آب خنثی میکند.